Yurtdışında çalışan Türk işçilerin hakları 2020

Yurtdışında çalışan Türk işçilerin hakları

Yurtdışındaki ücretlerin yüksek olması, Türk müteahhitlerin nitelikli vasıflı aynı dili konuştukları Türk işçilerle çalışmak istemesi gibi nedenlerle Türkiye’den Türkmenistan, Irak,Libya,Dubai,Suudi Arabistan gibi ülkelere işçiler gitmektedir.
Konuyu düzenleyen temel hukuki metinlere göre genel bir değerlendirme yapmak için bu yazıyı yazma ihtiyacı duydum.

Yurtdışındaki işlere işçi ve işçilere iş bulunması, işverenlerle işçiler arasında yapılacak olan iş sözleşmeleri ve yurtdışına gidecek işçilerin işlemlerinin yapılmasına dair Türkiye İş Kurumu tarafından yönetmelik çıkarılmış ve yönetmeliklerde değişiklikler yapılmıştır. Bu nedenle güncel değişikliklerin takibinin yapılmasını hatırlatmak isterim.

Yurtdışına işçi götürmede 3 usul vardır.
1- İşçi ya İşçi İŞKUR aracılığı ile işe yerleştirilmekte
2-Ya da işveren tarafından işe alınan işçiler aralarında sözleşme yapmakta , bu sözleşmeyi İşkur’a onaylatmaktadır. İşveren bu şekilde işçiyi yurtdışına götürebilirler. (Yurtdışı öncesi işçinin SGK’sının yapıldığına dair belge, Firma yetkililerinin noterce onaylanmış imza sirküleri, vs gibi belgeler işkur’a verilmektedir.)
3-Az da olsa iş ve işçi bulmaya aracılık izni verilen özel istihdam bürosu ile işçi yurtdışına çalışmaya gitmektedir. .

Yazımızın kapsamına Türkiye’de kurulu işverenin Yurtdışındaki iş için götürdüğü Türk vatandaşı işçiler girmektedir. Yani yurtdışında kurulu şirkette Türk işçi çalışsa bile bu yazı kapsamında değerlendirilemez. Tekrar ifade edeyim ki, bu yazıdaki işçi tanımı ‘Bir hizmet akdine dayanarak işverenin yurtdışındaki işlerinde çalışan gerçek kişi’nin karşılığıdır.

Şablonu Türkiye İş Kurumu’nca hazırlanan ‘bireysel hizmet sözleşmesi’ni işçi ile işveren imzalar,bir örneği işçi ve işverende diğeri de  Türkiye İş Kurumu’nda saklanır. Bürokratik süreçte kullanılmak için hazırlanan bu sözleşmelerde işçinin anlaştığı ücret, çoğu zaman gerçeği yansıtmaz. Sözleşmeler bu hükümler yönünden geçersizdir, işçi gerçek ücretini diğer delillerle ıspatlayabilir. Gerçek aldığı ücret üzerinden tazminatları, mesai ücretleri hesaplanır.

Yurtdışına işçi götürmeyle ilgili sıkı kurallara uymayan işverenler ile istihdam büroları için idari para cezaları öngörülmüştür.

– İş arayanlardan ücret alan veya menfaat sağlayan gerçek veya tüzel kişilere yirmi bin Türk lirası para cezası verilmektedir.
– İŞKUR’dan izin almadan kendi iş ve faaliyetlerinde çalıştıracakları işçileri yurt dışına götüren gerçek ve tüzel kişilere 50.000 TL ( elli bin Türk lirası) Kuruma onaylatılmayan her bir yurt dışı hizmet akdi için işverenlere ve özel istihdam bürolarına bin Türk lirası ceza verilir.
-İşçilerin yurtdışında çalışırken fazla mesai yapmaları halinde ücretinin ödenmemesi, kıdem ve ihbar tazminatının ödenmemesi gibi durumlarda Türkiye’de İş Mahkemeleri’nde dava açmaları mümkündür. Delil olmak üzere işçilerin çalışırken belge ve bilgi temin etmeleri çok önemlidir. Çünkü yurtdışındaki çalışma ortamına dair bilgi ve belgelerin ülkemize döndükten sonra temini oldukça güçtür. Bu nedenle Yurtdışında henüz çalışırken, haklarınızın ihlal edildiği durumlarda ya da hak ihlali tehlikesinin varlığı halinde Türk  avukattan hukuki danışmanlık almanızı tavsiye ederiz. Çünkü geç kalınmış olabilir. 

– 5510 sy 5/g maddesine göre ‘Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır. Bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde, 50 nci maddenin ikinci fıkrasındaki Türkiye’de yasal olarak ikamet etme şartı ile aynı fıkranın (a) bendinde belirtilen şartlar aranmaksızın haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanır. Bu kapsamda, isteğe bağlı sigorta hükümlerinden yararlananlardan ayrıca genel sağlık sigortası primi alınmaz. Bu bent kapsamında yurt dışındaki işyerlerinde çalışan sigortalıların, bu sürede ödedikleri isteğe bağlı sigorta primleri 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık sayılır.